“De dag dat provincie Antwerpen evenveel hernieuwbare energie produceert als de vraag naar energie groot is, en dus de “energie-onafhankelijkheid” kan uitroepen, is het wereldenergieprobleem definitief van de baan”. Tot daar het prikkelende antwoord van VITO-directeur Dirk Fransaer op mijn vraag of en hoe Antwerpen ooit energieonafhankelijk kan worden.

500 jaar na de publicatie van “Utopia” van Thomas More, lijkt het meer dan ooit toegestaan om  in navolging van het mondiale klimaatakkoord van Parijs, te dromen van - of zoveel beter nog - te werken aan een nieuw ideaalbeeld voor Antwerpen. Maar eerst naar de wereld.

“Het wetenschappelijk bewijs is overweldigend, de wereldwijde verantwoordelijkheid verpletterend. De klimaatverandering vindt zelfs tast- en zichtbaar plaats. Niets of niemand ontkomt eraan. Het is de hoogste tijd om consequent en volgehouden klimaatverantwoord te handelen.” Eind 2015 verenigden 350 Belgische wetenschappers uit 15 wetenschappelijke instellingen zich om hun bezorgdheid uit te drukken. “Als we toekomstige generaties willen beschermen is actie in lijn met de klimaat-doelstellingen dringend nodig”, aldus de vorsers. “Dat de mens verantwoordelijk is voor de opwarming van het klimaat door de uitstoot van broeikasgassen, is inmiddels overtuigend genoeg bewezen. Het zullen bijgevolg de mens en de mensheid zijn die het tij moeten keren.

Terug naar Vlaanderen: Inzicht is de eerste stap naar actie. In die zin zijn de woorden van Vlaams Minister-President Geert Bourgeois op de eerste Vlaamse Klimaattop van april dit jaar het citeren waard: “Onze trein staat op het juiste spoor. Maar de trein bolt helaas nog veel te traag. De CO₂-uitstoot vermindert, maar veel te langzaam. Onze uitdaging ligt vooral in de periode na 2020. Met de huidige maatregelen zullen we de doelstellingen 2030 met zekerheid niet halen. We moeten de uitstoot van broeikasgassen sneller en sterker doen dalen. Daarom moeten wij met ons allen enkele tandjes bijsteken en heel wat extra inspanningen leveren.

Tegelijk moeten we ook ons aandeel hernieuwbare energie opkrikken. Vandaag zitten we amper boven de 5%, terwijl we tegen 2020 moeten komen tot boven de 10%. Dat zal geen gemakkelijke oefening zijn. Vlaanderen is een dichtbevolkte stad-staat, een logistieke draaischijf, en heeft niet dezelfde mogelijkheden als bijvoorbeeld Schotland of Spanje die volop kunnen inzetten op resp. wind- en zonne -energie. Wij hebben wel verschillende andere troeven waar we volop op moeten inzetten.” Einde citaat. Welnu, warmte is die troef. Als warmte het nieuwe goud zou zijn, zou onze provincie alle redenen hebben om te juichen.

Helaas, warmte an sich is niet het nieuwe goud. Maar er liggen wel ontelbare kansen voor het grijpen om de beschikbare en onbenutte warmte te verzilveren. Daar zo snel als mogelijk werk van maken, dát is de opdracht. Zowel restwarmte als geothermie hebben in onze provincie een belangrijk maar sterk onderbenut potentieel zoals ook een aantal belangrijke pilootprojecten aantonen. Die kansen en uitdagingen komen uitgebreid aan bod in de openingsrede van dit jaar. Focussen doen we daarbij op de voortrekkersrol die burgemeesters en lokale besturen hierbij kunnen spelen en de coördinerende rol die de provincie hierin zelf kan opnemen.